Antroposofie
Antroposofie (van het Griekse anthropos “mens” en sophia “wijsheid”) is een spirituele wetenschap gebaseerd op de leer van Rudolf Steiner (1861–1925). Hij beschrijft het bestaan van een geestelijke wereld die toegankelijk zou zijn via innerlijke ontwikkeling. Deze innerlijke ontwikkeling is gericht op versterking van het zintuigvrije denken en het bewustzijn in het algemeen.
De antroposofische gezichtspunten worden ingezet op verschillende terreinen, zoals vrije schoolpedagogie, heilpedagogie, euritmie, spraakvorming, kunstzinnige therapieën, antroposofische geneeskunde, sociale driegeleding, biologisch-dynamische landbouw en architectuur.
In de architectuur vertaalt deze visie zich naar organische vormen, het gebruik van natuurlijke materialen en gebouwen die meegroeien met de menselijke ontwikkeling. Het doel is om levende, gezonde ruimtes te scheppen die de bewoners fysiek en spiritueel ondersteunen. Eigenschappen van de architecturale stroming zijn een plastische vormgeving, het gebruik van natuurlijke materialen zoals baksteen en hout, aan de natuur ontleende vormen, milieubewust bouwen en integratie in de omgeving. Er wordt onder meer gebruik gemaakt van de Gulden Snede.
Sinds zijn stage heeft Steven zijn eigen verdiept in de Antroposofie en kan dit mee opnemen in het ontwerp als u dat wenst.
Rudolf Steiner benadrukte dat architectuur geen levenloze omhulling mag zijn, maar een levend organisme dat de mens in zijn ontwikkeling ondersteunt. Voor hem is een gebouw een "gevormde ruimte" die een actieve wisselwerking aangaat met zijn bewoners. Vormen zijn niet willekeurig of louter functioneel, maar organisch en uit de natuur afgeleid, alsof ze "groeien". Rechte lijnen en rechte hoeken worden afgewisseld met plastische, zacht stromende vormen, golvende lijnen.
Organische architectuur heeft een diepgaand doel: het weerspiegelen van de kosmos en de spirituele ontwikkeling van de mens. Steiner gelooft dat vormen een directe invloed hebben op onze ziel en geest. Een ruimte met harmonieuze, organische proporties verrijkt ons innerlijk leven, bevrijdt ons denken en bevordert sociale interactie. Architectuur is een instrument voor persoonlijke en maatschappelijke vernieuwing. Elk detail, van de vorm van een raam tot de stand van een kolom, is doordacht om een specifieke spirituele sfeer of kwaliteit tot uitdrukking te brengen en de mens te helpen zich meer verbonden te voelen met de wereld en zichzelf.
Een architectuur die zich laat inspireren door de mens en de levende natuur.
Wanneer u naar de afbeelding rechtsboven kijkt, ziet u dat dit ontwerp rijk is aan kleur, vorm en expressie. Voor mij is de gevel een uiterlijke uitdrukking van de innerlijke ruimte. Het onderste volume had ik ontworpen als een therapeutische praktijk. Door de filosofie toe te passen, kom ik tot de ware essentie van een ruimte. Deze ruimte moest veiligheid en geborgenheid uitstralen, terwijl ze de ziel zou voeden. Daarom koos ik voor een tempelachtige structuur met een ronde vloervorm, een koepelvormig dak en gekleurd glas-in-lood.
De bovenverdieping had ik bestemd als een kantoorruimte, waar mentale en rationele processen konden plaatsvinden. De kleuren ondersteunen hier voor mij de functie van de binnenruimte.
Dit project is helaas nooit gerealiseerd. Het was mijn eerste opdracht. Mijn ontwerp was echter te uitgesproken en sloot niet aan bij de wens van de opdrachtgever. Hier leerde ik hoe cruciaal het is om de juiste ontwerprichting te kiezen. Hoewel ik me diep laat inspireren door de verrijkende filosofie van Steiner, weegt mijn drive om aan de specifieke wens van de cliënt te voldoen voor mij nog zwaarder. Toch verzaak ik nooit aan de krachtige, intuïtieve methode die uit deze kennis voortvloeit; ik pas haar alleen toe in wisselende vormen.
Ik ben dankbaar dat de gevestigde antroposofische stichting Widar te Merksplas en ikzelf voordeel halen uit elkaars levensmotieven. De kernopgave van Widar—het scheppen van een sociaal-therapeutische omgeving waar mensen met een beperking een zo normaal en volwaardig mogelijk leven kunnen leiden—spreekt me zeer aan. Het eigene aan Widar wordt voor mij zichtbaar doordat medewerkers en bewoners een gemeenschap vormen, waarin zij samen wonen en/of werken. De zorg voor en de ontwikkeling van de bewoners als individu staan hierbij centraal.
De tweede afbeelding toont een voorontwerp van de achtergevel van huize Midgard. Dit is het eerste gebouw waarmee Widar in de jaren tachtig is gestart.
Voorontwerp aanbouw en zijgevel ééngezinswoning te Borsbeek
Voorontwerp Achtergevel tehuis Midgard voor WIDAR te Merksplas
De vormentaal uit zich in het grote en kleine - hier een detail van een deur handvat.
Geschreven door Steven Dalving, bio-ecologisch en organisch architect.